Pacjenci na całym świecie codziennie zgłaszają się do swoich lekarzy pierwszego kontaktu, lub na oddziały ratunkowe z bólem w nadbrzuszu o różnym umiejscowieniu i natężeniu. Ból w nadbrzuszu najczęściej zlokalizowany jest powyżej pępka. Najczęściej czujemy go nad pępkiem, po prawej stornie pod żebrami lub po lewej stronie pod żebrami. Bóle w tym miejscu mogą mieć różne powody, a najczęściej należą do nich: refluks żołądkowo-przełykowy, choroba wrzodowa żołądka, zapalenie trzustki, czy nawet rak żołądka. Jak najlepiej rozpoznać przyczynę tego typu dolegliwości?
Ból w nadbrzuszu.
Ból w nadbrzuszu, często nazywany przez pacjentów jako ból nad pępkiem (powyżej pępka) lub ból po prawej, lub lewej stronie pod żebrami (prawe lub lewe podżebrze). W tym miejscu znajduje się kilka bardzo ważnych dla naszego funkcjonowania narządów, dlatego nie należy lekceważyć żadnych sygnałów wysyłanych nam przez ciało. Wizyta u lekarza musi się odbyć, jeśli ból przeszkadza w funkcjonowaniu, pojawia się nagle lub jest przewlekły. Opowiadając lekarzowi o swojej dolegliwości, nie można zapomnieć o częstotliwości występowania bólu, jego natężeniu i dokładnym umiejscowieniu oraz najczęstszych okolicznościach, kiedy się pojawia.
Jakie narządy znajdują się w nadbrzuszu?
W nadbrzuszu znajdują się: wątroba, pęcherzyk żółciowy, trzustka, śledziona, dwunastnica, żołądek. Pojawiający się w tym miejscu ból może sygnalizować problemy występujące w funkcjonowaniu tych narządów. Nasze ciało wysyła nam za pomocą bólu sygnały, że powinniśmy lepiej się zainteresować stanem naszego zdrowia, dlatego nie ignorujmy żadnych dolegliwości.
Kiedy należy skontaktować się z lekarzem?
Niezwłocznie powinieneś udać się do lekarza w momencie, kiedy ból w nadbrzuszu jest tak silny, że nie możesz przez niego prawidłowo funkcjonować. Sygnałem do umówienia jak najszybciej wizyty u lekarza powinno być też ogólne pogorszenie samopoczucia, osłabienie, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, gorączka, utrudniony kontakt z otoczeniem, zmniejszenie koncentracji, poty czy nawet wymioty. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów należy bez zastanowienia poddać się jak najszybciej hospitalizacji.
O czym może świadczyć pojawiający się często ból w podbrzuszu o dużym nasileniu?
Bóle w dołku, często nazywane także bólem w nadbrzuszu mogą mieć różne przyczyny – a więc mogą świadczyć o różnych dolegliwościach. Bóle w tej okolicy mogą świadczyć o chorobie któregoś z narządów znajdujących się w podbrzuszu. Jednak możliwe jest także, że sygnalizują one nieprawidłowości w innej, bardziej oddalonej części organizmu. Jeśli ból jest ostry, nasilony i trwa długo, lub pojawia się regularnie, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem w celu ustalenia jego przyczyny i podjęcia odpowiednich kroków w kierunku leczenia. Im wcześniej to zrobimy, tym większa szansa na łatwiejsze i szybsze leczenie. Ból w nadbrzuszu może także skończyć się wizytą u chirurga.
Przyczyny bólu w nadbrzuszu:
- Refluks żołądkowo – przełykowy. Jest wywołany przez zarzucanie treści żołądkowej do przełyku zespół bardzo nieprzyjemnych dolegliwości. Kwaśna treść żołądkowa, która cofa się do przełyku, może powodować takie problemy, jak zgaga, odbijanie, zwracanie treści żołądka (wymioty), pieczenie w przełyku. Może także pojawiać się ból za mostkiem oraz w nadbrzuszu. Wszystkie z wyżej wymienionych dolegliwości mogą się potęgować podczas leżenia i schylania.
- Kamica pęcherzyka żółciowego. Ta choroba charakteryzowana jest przez obecność w pęcherzyku żółciowym złogów, które zbudowane są z substancji chemicznych, które należą do składu żółci. Objawy kamicy pęcherzyka żółciowego to silny, kłujący ból w prawym boku pod żebrami. Ból o dużym nasileniu może promieniować aż pod łopatki.
- Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Choroba może być przewlekła, czyli nawracająca. Może także objawić się nagle, niespodziewanie. Można ją rozpoznać, kiedy kilka godzin po posiłku pacjent odczuwa charakterystyczny ucisk w okolicy nadbrzusza. O owrzodzeniu dwunastnicy mogą także świadczyć bóle głodowe, które pojawiają się przed zjedzeniem posiłku – na czczo.
- Zapalenie trzustki. Silny, ostry, opasający ból w środkowej części brzucha może sygnalizować pojawienie się zapalenia trzustki. Ból może często promieniować także do pleców. Silny ból pojawia się nagle, i staje się jeszcze silniejszy wraz z upływem czasu. Kiedy ból osiąga największe nasilenie, mogą pojawić się wymioty, biegunka, a nawet gorączka.
- Zapalenie błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy. Można rozpoznać tę przypadłość po nawracającym bólu w nadbrzuszu. Opisywany przez pacjentów jako charakterystyczny dyskomfort w jamie brzusznej. Towarzyszą mu uczucie pełności, a nawet całkowita utrata apetytu. Poza tymi objawami można często zaobserwować także wymioty, nudności, zgagę, krwawienie z przewodu pokarmowego.
- Rak żołądka. Można rozpoznać go po bólach w nadbrzuszu, które występują na czczo, a znikają po zjedzeniu posiłku. Bóle nie ustępują po zażyciu tabletek przeciwbólowych czy zobojętniających kwas żołądkowych – używanych często w leczeniu zgagi. Choroba charakteryzuje się poza tym pieczeniem w żołądku, nudnościami, wzdęciami, utratą apetytu, ogólnym osłabieniem organizmu, wymiotami, krwią w stolcu i nagłą, niespodziewaną utratą wagi chorego.
- Maska brzuszna zawału serca. Zawał serca może być sygnalizowany nieco inaczej, niż zazwyczaj. Do sygnałów mówiących o mogącym występować u pacjenta zawale serca należeć może ból w prawej części brzucha, pod żebrami. Zazwyczaj nie ma tak dużego nasilenia jak klasyczny, ciągnący ból za mostkiem przy zawale mięśnia sercowego. Temu bólowi mogą towarzyszyć wymioty, nudności, ogólne pogorszenie samopoczucia. Przy występowaniu tych objawów można mówić o zawale dolnej ściany serca, która sąsiaduje przez przeponę z narządami znajdującymi się właśnie w nadbrzuszu – stąd ból właśnie w tym miejscu. Ból może wtedy promieniować do innych narządów, przez co odbierany jest błędnie – jako schorzenia układu pokarmowego.
To często powtarzające się przyczyny bólu w nadbrzuszu, jednak może ich być znacznie więcej. Może być on rzadko spotykanym objawem całkiem innych chorób. Może także promieniować do nadbrzusza i znajdujących się w nim narządów z innych miejsc, znajdujących się znacznie dalej. Nie wolno w żadnym przypadku ignorować silnego bólu w nadbrzuszu, aby nie narażać poważnie swojego zdrowia, a nawet życia.
O czym jeszcze może świadczyć ból w nadbrzuszu?
– cukrzyca
– choroby dróg żółciowych
– choroby wątroby
– choroby tarczycy
– półpasiec
– choroba niedokrwienna serca
– zapalenie płuc
Rozpoznanie bólu w nadbrzuszu
Badanie bólu w nadbrzuszu zaczyna się od podstawowego badania fizykalnego, które polega na osłuchiwaniu, które pozwala na ocenę perystalityki jelit, opukiwaniu, które pozwala ocenić odgłosy z jamy brzusznej, ugniataniu/uciskaniu, co pozwala na ocenę bólu, obronę mięśniową, obecność guza czy wodobrzusza. Ocenie podlega także ogólny wygląd brzucha, dzięki czemu możliwa jest ocena stanu skóry czy występowanie przepukliny. Wszystkie te czynności są ważne, jednak nie mniej ważny, a często kluczowy w zdiagnozowaniu problemu jest wywiad z pacjentem. Podczas takiego wywiadu lekarz zbiera od pacjenta ważne informacje, zadając mu szczegółowe pytania dotyczące dolegliwości. Do tych pytań należą na przykład takie: gdzie umiejscowiony jest ból? Kiedy ból występuje? od jakiego czasu pojawia się ból? czy towarzyszą mu inne dolegliwości? jakie?
Diagnostyka bólu brzucha zawiera w sobie także inne elementy, które pozwalają wykluczyć lub ocenić dodatnio możliwość występowania danej choroby. Do tych badań należy na przykład sprawdzenie objawu Chełmońskiego, który polega na uderzeniu prawego łuku żebrowego. Występujący przy tym badaniu ból charakterystyczny jest dla zapalenia pęcherzyka żółciowego. Innym badaniem jest objaw Blumberga, który wskazuje na zapalenie otrzewnej. Objaw Goldflama natomiast świadczy o ostrym, odmiedniczkowym zapaleniu nerek, ewentualnie o kamicy nerkowej. Ważne jest dokładne zbadanie przyczyny, aby jak najszybciej można było podjąć odpowiednie kroki w kierunku leczenia.
Ból w nadbrzuszu można nazwać przewlekłym lub ostrym. Należy powiedzieć lekarzowi, czy ból pojawia się regularnie (przewlekły) czy pojawił się nagle, niespodziewanie (ostry). Na wizycie u lekarza należy dokładnie opisać dolegliwości i towarzyszące im inne objawy. Jakimi słowami można scharakteryzować ból w nadbrzuszu? Może on być opasujący, ściskający, tępy, rozpierający, kłujący, stały, pulsujący, silny. Nie mniej ważne od nazwania odczucia bólu jest dokładne wskazanie jego umiejscowienia. Do nazwania lokalizacji bólu można wykorzystać takie określenia, jak: w środku nadbrzusza, ból w lewym podżebrzu, ból w prawym podżebrzu, ból promieniujący do pleców z nadbrzusza. Jeśli nie umiesz dokładnie nazwać rodzaju bólu i jego umiejscowienia – także powiedz o tym lekarzowi, aby ten mógł dokładnie dopytać Cię, i zrozumieć Twoją dolegliwość jeszcze szybciej.
Nie należy także zapomnieć, podczas wizyty u lekarza o tym, aby powiedzieć mu, kiedy dokładnie ból się pojawia, jeśli jest to dolegliwość przewlekła. Pojawia się po jedzeniu, a może na czczo? Być może trwa cały czas, nasila się. Występować może po wysiłku fizycznym, podczas leżenia czy schylania się, lub po zjedzeniu konkretnej potrawy. Podczas wizyty u lekarza przypomnij sobie wszystkie szczegóły związane z dolegliwością. Wspomnij także o wcześniej przebytych chorobach lub operacjach – ta informacja również może okazać się kluczowa w ustalaniu przyczyny bólu i sposobu dalszego leczenia.
Leczenie bólu w nadbrzuszu
Przebieg leczenia jest mocno związany z typem dolegliwości, która wywołuje ból. Leki przeciwbólowe to rozwiązanie doraźne, jednak z pewnością nie wyleczą przyczyny. Przed ich wzięciem warto skonsultować się z lekarzem, aby nie wystąpiło ryzyko pogorszenia swojego stanu zdrowia. Każdy rodzaj bólu wymaga konsultacji z lekarzem! Ciało poprzez ból wysyła nam sygnał, że dzieje się coś złego i muszą zostać podjęte odpowiednie kroki.